Beslenme Rehberi

Bebeklerin normal  büyüme ve gelişmelerini sağlayan en uygun besin anne sütüdür.İçeriği  sabit olmayıp çocuğun yaşına, fizolojik durumuna göre değişim gösterir. Her annenin kendi sütü kendi bebeği için en ideal olanıdır. Anne sütü verilmesine engel herhangi bir durum yoksa ilk 6 ay sadece anne sütü verilmelidir.Anne sütü 2 yaş sonuna dek diğer  besinlerle birlikte devam edilebilir.

     ANNE SÜTÜNÜN ÖNEMİ; Anne sütü sterildir, hastalıklardan koruyucu özellik gösterir, anne sütü ile beslenen bebklerde ishal, allerjik hastalıklar, solunum yolu hastalıkları daha az görülür.Anne sütü bağışıklık sistemini güçlendirir.Çok zengin gıda içeriğine rağmen sindirimi kolaydır. Anne sütü tüm sistem ve organların  büyümesini düzenleyen büyüme faktörü içerir.Emme  işilemi çocuğun psikososyal gelişimine katkıda bulunur, anne bebek arasında olumlu  ruhsal iletişime yardımcı olur. Doktorunuz önermedikçe ilk 6 ay içinde bebeklere su dahil hiç birek gıda verilmesine gerek yoktur.

     Anne sütü bebek istedikçe verilir, ancak ilk 2 ayda 3 saatten uzun süre aç kalmamasına da özen göstermek gerekir. Anne sütünü artıran en  önemli madde sudur.Ne kadar çok su içilirse süt miktarı o kadar artar. Günlük ortalama 10-12 bardak su içilmesi önerilir.Su oranı yüksek sebze ve meyveler de çok süt yapar. Her yemeğin yanında bolca yeşil salata tüketilmesi anneler için uygun olacaktır

     İlk 4 ay içinde anne sütü azalması durumunda anne sütüne ek olarak  1- 2 öğün hazır mama kullanılabilir.Anne sütü hiç verilemiyorsa günde 5- 6 öğün 100-150 ‘şer ml mama kullanılabilir, bebeğin aldığı kilo beslenmesinin yeterli olup olmadığını gösterecektir.

     İlk 1  yıl içerinde özellikle erken aylarda  inek sütü verilmesi sakıncalıdır!

     4- 6 ARASI BESLENME

     Anne sütü devam edilir, alamıyorsa hazır mamalarla devam edilir. Ek gıda olarak bu dönemde

meyve suları yoğurt, sebze çorbası ve pirinç unu muhallebi başlanabilir.

     Meyve Suları:   En az allerjik olan elma ve havuç suları ile başlanmalıdır. Portakal, mandalina gaz ve karın ağrısı yaptığından 7. aydan sonra verilmesi tavsiye edilir. Tropik meyveler ve  çilek allerjen özellikleri dolayısıyla  verilmemelidir ! Meyve suları başlangıçta azar azar başlanır, 3- 4 çay kaşığı ile başlanıp giderek artırılır 100 ml’ye dek çıkılabilir .meyve suları bir süre sonra meyve püresi olarak da verilebilir, mevsimine göre elma şeftali  ve muz, meyve püreleri  için tercih edilebilir, cam rende kullanımı uygun olacaktır.

     Sebze Çorbası:  Patates, havuç, domates, ıspanak, taze fasülye, semiz otu ve bezelye mevsimine uygun olarak kullanılabilir.Mevsim dışı sera ürünleri, konserveler ve dondurulmuş gıdalar kullanılmaz!!!

     Hazırlanışı;  1 küçük boy patates, ½  orta boy havuç, 1 küçük domates, 1 tatlı kaşığı zeytin yağı, 1 tatlı kaşığı irmik veya pirinç. Sebzeler güzelce yıkanır, soyulur, küçük küçük doğranır. Küçük  bir tencereye ½ bardak su konur ( az su ile pişirilmesi  besin değerini korur )  sebzeler yumuşayıncaya kadar pişirilir. Daha sonra tahta bir kaşıkla iyice ezilir ezilmezse tel süzgeçten geçirilir, belnder tavsiye edilmez!  Bir yaş altında  tuz kullanılmaz !  Tatlandırmak  amacıyla pekmez ilavesi yapılabilir.

    Evde yapılan tarhana çorbaları çok besleyici olduğundan tavsiye edilir, mercimek ve ezo gelin çorbaları gaz yaptığından ve sindirimi zor olduğundan erken aylarda önerilmez.

     Yoğurt:   Evde pastorize süt kullanılarak yapılmış yoğurt tercih edilir. Yoğurt  cam kavanozda yapılmalıdır.Hazırlanışı;  Süt ılık bir kıvama gelinceye dek ısıtılır, 1 çay bardağı süte bir tatlı kaşığı yoğurt ilave edilir, karıştırılır, üzeri bir örtü ile kapatılır.Oda ısısında 6 saat kadar bekledikten sonra buzdolabında saklanır.

      Muhallebi:  1 çay bardağı süt ( önce su kullanılır, sonra ½ sulandırılarak süte geçilir ),  1 tatlı kaşığı pirinç unu.

Hazılanışı;  pirinç unu bir miktar sütle ezilir kalan süt üzerine ilave edilerek kısık ateşte yavaş yavaş karıştırılarak pişirilir. Muhallebiye şeker ilave edilmez tatlandırmak amacıyla pekmez ilabve edilebilir.muhallebi yerine kaşık maması formunda tahıllı karışım mamaları da verilebilir

     Pekmez: Üzüm pekmezi demirden zengindir. Büyüme döneminde artan demir ihtiyacını  karşılamak amacıyla verilebilir.Pekmez sade veya sulandırılarak veya meyve suyuna karıştırılarak verilebilir,yoğurt ile birlikte verilmesi emilimini engellediğinden önerilmez.

                                 6- 9  AY  ARASI BESLENME

      Anne sütü devam edilir. Anne sütü  almıyorsa mama devam edilir.bu aydan itibaren ek olarak

yumurta sarısı, peynir, kıyma ,tavuk, karaciğer ve balık da beslenmeye eklenir.

     Yumurta sarısı:  Yumurta taze olmalı ( mümkünse köy yumurtası), katı olarak pişirilmelidir.

Allerji riskine kasrşı  az miktarlarda 7 gün içinde tam yumurta sarısına geçilmelidir, sonrasında günaşırı olarak devam edilmelidir.    

      Beyaz peynir:  tuzu alınmış beyaz peynir ve labne peyniri kullanılabilir.

     Kahvaltı hazırlanması;   150 ml devam maması veya sütü içerine bir yumurta sarısı,  1 kibrit kutusu kadar peynir, bir miktar ekmek içi bir adet dövülmüş ceviz karıştırılarak verilir, pekmez ile tatlandırılabilir.

    Bu aydan itibaren çorbalara kıyma ve tavuk eklenebilir.  Kullanılacak et en az 2 kez çekilmiş kıyma  şeklinde olmalıdır. Bir öğün çorba içerisine  bir çorba kaşığı kadar kıyma eklemek yeterlidir.

Tavuk eti mümkünse köy tavuğu şeklinde olmalı çorbalara didiklenerek veya çekilerek eklenmelidir.

     8.aydan itibaren  sofra yemekleri de kendi suları ile ezilerek ekmek içiyle verilebilir.

     Karaciğer:  Demirden ve proteinden çok zengindir. 7. aydan itibaren zarları ayrılarak iyice ezilip pişirilerek ayda 2 kez olacak şekilde verilebilir. Diğer sakatatların özellikle beyinin bebek beslenmesinde yeri  yoktur  !

     Balık;  7. aydan itibaren verilebilir. Haşlanmış ,yağsız ,beyaz etli olmalıdır. Sebze çorbalarına karıştırılarak da verilebilir.

  Balık yemeği tarifi; levrek , mezgit gibi beyaz etli bir balığı harşlayın.Haşladıktan sonra ellerinizle ayıklayın, kılçık kalmamasına özen gösterin. Birer çorba kaşığı kadar  haşlanmış patates bezelye ve havuçu iyice ezin, balık ve ezilmiş sebzelere  1 tatlı kaşığı kadar zeytın yağı ekleyin karıştırın, bebeğinizin ilk balık yemeği hazır.

                                           9 – 12  ARASI BESLENME

      Anne sütü veya alamıyorsa mama devam edilir. Bu dönemde baklagiller de devreye girer.kuru fasülye, nohut,mercimek gibi baklagiller çok iyi pişirilir gaz yapmaması için tel süzgeçten geçirilerek kabukalrı çıkarılır ve haşlama suyu ile birlikte püreye ilşave edilebilir. Bebk her gün 20- 30 gr et ürünü almalıdır . Et suyu sanıldığı gibi çok besleyici değildir sadece yağdan zengindir.

Bu dönemde makarna kuskus erişte gibi besinler de verilebilir. Bunlar az suyla haşlanmalı, suyu dökülmemeli eğer suyu artarsa çok besleyici olduğundan  sebze veya tarhana çorbasında kullanılmalıdır.

    Bir yaş altında  akciğerlere kaçırılma riski nedeniyle çerez verilmesi kesinlikle yasaktır.  “Bal” da çok allerjen olduğundan ve botulısmus toksini içerme riski nedeniyle  verilmez.

     Örnek program;   sabah 08:  anne sütü veya mama, ardından kahvaltı ( peynir yumurta, ceviz, ekmek pekmez )    öğle 12.00:   sebze püresi, püreye karıştırılmış 2 tatlı kaşığı  karaciğer rendesi

   veya    dolmalar, kıymalı sebze  yemekleri, sebzeli köfte, kuru baklagil yemeklerinden biri ezilerek püre şeklinde verilebilir.

     Saat 16 00;  yoğurt, meyve püresi

   saat 20.00;  tarhana çorbası, 2- 3  çorba kaşığı sebze püresi, muhallebi verilebilir

     BESLENMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

     Ek besinler bebek aç ve uyanık olduğunda verilmelidir.tüm ek besinler aynı anda başlanmamalı, az miktarlarda verilerek giderek artırılmalıdır ( tam artırıldığında bir çay bardağı ( 100 ml ) meyve suyu  ,yoğurt, çorba verilebilir ).Çocuk 1 yaşına geldiğinde sofraya oturmasına kendi başına yemesine izin verilmelidir.Çocuğun ayrı resimli, eğlenceli bir tabağı olmalıdır.

    Daha fazla yedirmek için çocukla mücadele etmemek gerekir.Porsiyon büyüklüğü erişkin porsiyonunun 1/ 4  ü kadar olmalıdır.

     Günde 3- 4 öğün beslenmeli  temel besin grupları dengeli olarak tüketilmelidir.Günlük olarak  et ve baklagil grubundan 1-2 porsiyon, süt ve ürünlerinden 2 porsiyon,  ekmek pilav makarna gibi tahıl grubundan 4 porsiyon, sebze meyve grubundan  2- 3 porsiyon alması gereklidir.

     Her 2 gün 2 su bardağı kadar süt veya yoğurt tüketilmesi  kalsiyum gereksinimi açısından önemlidir. 2 kibrit kutusu kadar peynirde 1 su bardağı sütteki kadar kalsiyum vardır.

     Yemeği reddetme ve iştahsızlık 2 yaş civarı daha sık görülür, bu durumun asıl nedeni çoğu zaman yemeğin anne babaya karşı silah olarak kullanılmasıdır gereksiz ısrardan kaçınmak gerek